Skip to main content

Posts

Showing posts from September, 2024

The Revd Dr Chuauṭhuama hlutna -Rinfela Zadeng (Vanglaini 8 February 2024)

Mi tam takin an ziak tawh a; amah ngaisangtu tam tak an awm avangin a chanchin zawng zawng chu kan sawi seng lo ang a. Chuvangin Revd Dr Chuauthuama hlutna lam hi tun tumah chuan kan sawi dawn a ni.  A hming ziah dan Mizoram Kohhran Pastor tam zawk te hi an hming kan sawi leh ziah danah chuan Rev. Chumi-khamia tiin kan sawi thin. Revd Dr Chuauṭhuama erawh hi chuan Revd tih ngatin a hming hi a ziak thin a. Revd tih zawhah hian chhun han (dot .) dah hi a duh miah lo a; chuvangin a hming ziah dan tur dik tak chu Revd Dr Chuauṭhuama hi a ni. Hei hi mi tam takin kan ziak dik lo thin a, a duh dan ngeia ziah hi kan tum tur a ni.  Kohhran mamawh Pastor huaisen Mizorama Kohhran hrang hrang te hian harhna/revival te, zirtirna dik tawk lo (heresy) ang te leh thil dik tawk chiah lo tam tak hi khawvel awm chhung chuan kan la hmachhawn zel dawn a. Chutiang hunah chuan Pastor te leh Kohhran Upa/Committee chin te hian mipui/kohhran rilru tihnat palh kan hlauh luatah kan ngawi liam fo a. Revd Dr Chuauṭ

Tirhkoh Paula leh Philosophy - Rinfela Zadeng (20th February 2024 Vanglaini)

Kristian te zingah Tirhkoh Paula hre lo hi kan awm âwm lo e – Thuthlung Thar lama a kut chhuak sawmpathum ngawt mai a awm avang pawh hian pa fing tak leh mi turu tak a ni ang tih kan hre ṭheuh awm e. A chanchin ringawt pawh hi zir tham a ni a; tun ṭumah hian Tirhkoh Paula'n Finna ril (Philosophy) a hman ṭangkai dan kan zir dawn a ni. Vanglaini Paula hun lai khawvel Tirhkoh Paula hi kum AD 6 -10 inkar velah Rom khua leh tui nihna neiin Cilicia, Tarsus khawpuiah Israel/Juda chhungkuaa Benjamin hnam aṭanga lo piang a ni a. Kum AD 20-30 inkarah hian Juda sakhaw hotu ropui, Gamaliela bulah Sakhaw Dan /Torah a zir a. A hun laia Juda/Israel te khan Josefa leh Mari te fapa Isua Krista, Nazareth Isua tia an koh bawk kha an ring lo a; Messia a nih an rin loh avangin Rom Sorkar hnenah hekin Kraws-ah an khengbet a. Amah zuitu Kristian te pawh kha nuaichimih vek tumin hma an la a; Kristian sakhaw lo ding tìr nuaibo tuma ṭhahnem ngai em em Paula kha, Lal Isua Krista hnungzuitu rinawm leh Kristia

Reformed Theology leh Natural Science - Rinfela Zadeng (Vanglaini Article 2nd March 2024)

'Engkim hi Pathian siam a ni a; engkim chunga thuneitu a ni a; amah chauh chu a bul leh a tawp a ni' tih hi Reformed Theology kan sawifiah thiam dan awlsam ber a ni ang a, a innghahna chu Bible a ni. Chumi chhungah chuan chhia leh ṭha hriatna te, sualna leh chhiatna te, ṭhatna leh khawvel piah lam thil te thlenga beiseina te pawh kan khung leng awm e. Mihring sualna bul te, chhandam ngai kan nihna zawng zawng te pawh kan hmu a. Chumi ep chiaha chuan, a taka hmuha finfiaha, chhiarkawp dan hmanga a dikna chawhchhuaha finfiah theih te chauh hi thil tak a ni a. He khawvel leh engkim (universe) mai, nunna chen hian Pathian tel lo hian a lo awm thei reng a ni tih zawn chhuaha finfiah tumna hi natural science tiin kan sawi awlsam thei mai awm e. Biology thlirna tlang aṭang chuan khawvela (nature) thil thleng reng reng hi khuarel thil (natural) vek a ni a, hmangaihna, pawngsualna, rukruk, tuai/patil (homo-sexuality), natna leh lirghing te thlengin khuarel thil vek a ni tihna a ni thei.

Kohhran leh Chanchinbu - Rinfela Zadeng (22nd March 2024)

 Mizorama Kohhran hrang hrangte hian kan Kohhran Chanchinbu thla kip chhuak - Kohhranpui, Ṭhalai, Hmeichhia leh Naupang pual kan nei a. Tualchhungah pawh Pathianni zinga sem chhuah chanchinbu hi kan nei deuh vek bawk a. Heng atan hian Kohhran hian sum tam tak a seng a; Kohhranin chanchinbu hlu tak a chhuahna atana a sum sen ngaihtuahin Kohhran mipuite hian kan hlut em tih hi zirchian ngai tak niin a lang.  Kohhran hian chanchinbu bu engzat nge kan tih chhuah? A tira kan sawi tawh angin Kohhranin chanchin bu ṭha tak tak a buatsaih a; chumai bakah Sunday Sikul Zirlaibu, Nilai/Beihrual Thupui bu te a buatsaih bawk a. Hengte hi kan chhiar tak tak ngai em le? Mizorama Kohhran lian pahnih - Mizoram Presbyterian Kohhran leh Mizoram Baptist Kohhran te chanchinbu chhuah hi han en ta ila. Mizoram Synod hian 'Kristian Tlangau' chanchinbu thla kip chhuak hi kum 2024, February thlaah hian bu 44,000 a tichhuak a. Mizoram Baptist Kohhran hian 'Kohhran Beng' thla kip chhuak hi kum 2024

Lehkhabu thlirna: Bâwih Ṭhahnem lo : Kum 17 + Sulhnu - Revd Dr Chuauṭhuama - Rinfela Zadeng (9 April 2024 Vanglaini )

April ni 1, 2024 Thawhṭanni chawhnu dar 1:00PM khan Synod Conference Center, Aizawlah Revd Dr Chuauṭhuama Memorial Commitee te chuan Revd Dr Chuauṭhuama kutchhuak lehkhabu hnuhnung ber 'Bâwih Thahnem lo : Kum 17 + Sulhnu' tlangzarhna hun an hmang a. Mizo Pastor zinga ropui ber pawl Revd Dr Chuauṭhuama ngaihlutu an tamin mi 100 dawn chu he hunah hian an kal a. Tun ṭumah hian lehkhabu hlu tak chanchin hi kan sawi dawn a ni.  A bu pian hmang 'Bâwih Ṭhahnem lo : Kum 17 + Sulhnu' hi thuhmahruai leh appendix tel loin phek 475 a chhah a ni a. Lehkhabu kâwm ṭha chi (Hard Cover) leh a pangngaia siam niin a kâwm ṭha zawk hi cheng 600 man a ni a, a pangngai hi cheng 500 man a ni thung. Samaritan Printer kut chhuak niin chhiar a nuam hle a; hawrrawp chhutsual pakhat chiah ka hmu a. He lehkhabu hi Revd Dr Chuauṭhuama khan a dam laia a ziah zawh tawh niin kum 2022 a tihchhuah tum a ni a. Mahse, a ziaktu Revd Dr Chuauṭhuama boral hnuah Revd Dr Chuauṭhuama Memorial Committe te hian a z

Physics leh Pathian -Rinfela Zadeng (Vanglaini 20th May 2024)

'A Brief History of Time ' lehkhabu ropui tak ziaktu Stephen Hawking (English theoretical physicist and cosmologist) a hi tumkhat chu Discovery Channel - Curiosity Television series- a an kawmna an tichhuak a. Hetah hian a lehkhabu pakhat, Leonard Mlodinow nena an inziah tawm 'The Grand Design' tih atangin khawvel leh thil siam zawng zawng (Universe) lo awm tur hian Pathian hi a tel kher a ngai lo e tiin a sawi a. Amah hi mi thiam a ni a, khawvel pawhin a thusawi hi an pawmin an awih em em a; Pathian awm ring lo/atheist te tan phei chuan innghahna tlak tak a ni ang.  Engtin maw a sawi? Stephen Hawking-a Science thiamzia leh a chanchin ringawt hi lehkhabu ropuitak daih a ni a; chuvangin a chanchin hi kan sawi thui lo mai ang a. Discovery Channel Tv Series -Curiosity - in an tihchhuah atanga Stephen Hawkins-a thusawi (arguments) chu hetiang deuh hi a ni a - 1. A nghawngtu chu a thil nghawng aiin a awm hmasak angai. 2. Hun intan hmain thil siam/universe te hi lo awm tan tu

Pathian hi kan chhuidawnna thil mai em ni? (Problem of Induction/inference) -Rinfela Zadeng (18th July 2024 Vanglaini)

Scottish philosopher ropui, vawiin thenga a thu leh hla an la zir nasat em em David Hume khan mihring hriatna – knowledge – derthawnzia kha a hria a. Thil lo awm chhan kan hriatthiam dan – understanding of casuality – te, leilung nihphung leh a kalphung – laws of nature – te, mihring hriatna tawizia – limits of reasoning – te kha a hre chiang em em a. Ani chuan  - kan thil hriat – hriattawh leh kan hmuh tawh leh hmuh theih chin aṭang ringawta thutlukna kan siam chuan kan ti sual let der thei a ni – tih kha a thutlukna a ni a. Chuvangin mihring hriatna – knowledge – hi a bei tham em a; Pathian pawh hi a awm tak tak em kan hre thei lo a, kan tisual let der thei a ni tih kha David Hume thlirna a ni a.  Problem of Induction – inference   Khawvela thil kan hriat zawng zawngte hi kan chhuidawnna – inference aṭangin a ni a. Chuta ṭang chuan thutlukna kan siam ṭhin. Kan lo tawnhriat tawh aṭangin leh kan lo hmuh fo tawh aṭangin kan hmalam hun lo la kal zel tur atan thutlukna kan siam a. Mahse c

Rinna leh ngaihtuahna fim (Reason and Faith) (Vawiin 20th August 2024 Vanglaini)

Philosophy zirna huang pakhat – Fideism – ah chuan rinna – faith leh ngaihtuahna fim – reason – hi kalkawp thei miah loa ngaih a ni a. Chutih rual chuan Pathian thu thiam – theologian te zingah rinna leh ngaihtuahna fim kalkawp theihzia leh a ṭangkaina te sawi chhuaktu mi tam tak an awm a. Chung zingah chuan CS Lewis te, Augustine te, Thomas Aquinas te hi a langsar zual an ni awm e. Tin, Alvin Palntinga te pawh khan rinna leh ngaihtuahna fim kalkawp theih dan te pawh kha an lo chai viau tawh a nih kha.  Fideism zirtirna Fideism chuan – Kan rinna – faith – hi Pathian a awm tih hriat chianna leh mimal inpekna aṭanga lo awm leh din a ni a. Chuvangin kan sakhaw rinna hi kan mita kan hmuh theih a ni lo a, mihring ngaihtuah thiam theih phak piah lam thil a ni. Chhandama kan awmnate hi mihring rilru ngaihtuahna – rational thinking – leh Science thiamna hmanga chhuichhuah rual a ni hek lo. Sualin mihring rilru leh ngaihtuahna hi a tibuai tawh a, chuvangin rintlak a ni tawh lo a. Bible-a kan hm

Lehkha i chhiar ang u (Vawiin 29 August 2024 Vanglaini)

Kum 2023 Synod Thurel General 21 - naah chuan "Lehkhabu ṭha chhiara hma kan sawn theih nan ṭan lak thar ni se" tih a awm a. Chumi bawhzui chuan Mizoram Synod hnuaia SL & PB committee chuan ruahmanna siamin, "Synod hnuaia zirna in hrang hrangte chuan hemi pual hian kum khatah vawi 2 tal lehkhabu ṭha chhiar kawnga ṭan la thar tura infuihna hun hmang tura ngen ni se" tiin Mizoram Synod hnuaia zirna in hrang hrang - College, Higher Secondary School leh Presbyterian English School-ah te ngenna a siam a, a lawmawm hle. Ram changkang te leh Lehkha chhiar Kan sawi fo tawh a, kan sawi nawn leh ang. Khawvela ram ropuiber anga kan ngaih USA te khuan lehkha chhiar hi an ngaisang hle a. Barack Obama President lai khan zirlai naupangte nen lehkha chhiarna hun 'Let's Move! Let's Read' tih hun kha White House-ah an hmang a nih kha. Tuna USA president ni mek Joe Biden-a pawh hi lehkha chhiar ṭhin mai ni loin lehkhabu ziaktu a ni tel bawk.  USA President ni tawh z