Skip to main content

Posts

Mi hlawhchhamte hlawhtlinna

Hlawhchhamna lian tham tak, beidawng ngawih ngawih khawpa min siamtu kan la tawng lo a nih chuan - khawvela mi vannei ber emaw thil tum sang tak nei lo emaw kan ni tihna a ni ang. Chutih laiin vanduaina avang te, pumpelh theih loh harsatna avang te leh kan kawng zawh loh tur a nih avanga hlawhtlinna chang ta lo pawh kan awm thei ang. Tun tumah hian mi hlawhchham, mi nuihzat leh hmuhsit hial tawk tawh te zinkawng ngaihnawm thenkhat chauh kan tarlang dawn a ni. Clint Eastwood Vawiin khawvela kum 30 leh a aia tama upa te zingah Clint Eastwood hre lo kan awm awm lo e. A hming kan sawi rualin Cowboy lukhumparh kan mitthla a; nu tam takin vawiin thlenga hmeltha an tih a ni bawk. Hetianga mipa leh hmeichhiain hmeltha kan tih kawp theih hi an tam lo khawp mai. 'The Good, the Bad and the Ugly' cowboy film avang chauh pawha mi ngaihzawn rawn Clint Eastwood hi tunah hian kum 93 mi niin min la dam pui a. Kum 1959 - ah khan America rama film siamtu hlawhtling Universal Pictures chuan Clint

Bul kan áą­an thar thei

Taylor Swift, American zaithiam leh vawiin khawvela áą­hlalaite atchilh rawn chuan, " Hei hi kum thar a ni a, bul áą­anna thar a ni. Tin, thil a danglam dawn bawk" tiin beiseina thar nena kum bul áą­an turin min sawm a nih kha. Albert Einstein, kum zabi sawmhnihna leh vawiin thlenga Scientist ropui ber ang hiala mi te ngaihsan chuan, "Nimin lam kha inzirna atan hmang la, vawiin atan nung la, naktuk atan beiseina nei ang che" tiin min chah bawk. Nunna nei zawng zawngte hi hmasawna kan dam chhung hun hmang zo tura duan kan ni a. Chumi chhehvela awm nunna nei lo te chu hmasawnna tura kan mamawh min petu te an ni. Chuvangin nunna neia kan dam a nih phawt chuan hmasawn hi kan dam chhan a ni. Kum a lo thara, ruahmanna leh hna thawh tur te pawh a bul aáą­anga áą­anin, chumi tihlawhtlinga hmasawn zel tur chuan keini hian mawhphurhna kan nei a, indawm kun reng hman kan ni lo. Hmasawn ve tum miah lo leh beiseina nei lo mihring kan nih chuan mi vanduai tak kan ni ang. Hmasawna hmalam pa

IPS Manoj Kumar Sharma - 12th Fail

India lemchan khawvela mikhual lo tak, khawvel huap pawha Hindi film áą­ha chhawpchuak thei Vindhu Vinod Chopra film siam thar ber, ni 27 October 2023 a tihchhuah '12th Fail' chuan vawiin khawvel a run mek a. India ram mai ni lo khawvel hmun zau zawkah pawh he lemchan hian mite thinlung a hneh hle a nih hi.  Manoj Kumar Sharma, Pawl 12 fail, Hindi subject tih loh chu fail vekin beidawng duh loin pawl 12 chu zirnawnin 3rd Division-ah pass-in Union Public Service Commission/UPSC kaltlanga Indian Police Service/IPS a nih dan kawng chhuk chho (biographical film) chanchin hi mi hlawhchham mek, hlawhtlin tuma hmabak hlen ngaite min cho chhuak tu lo ni mawlh teh se.  Tu nge  Manoj Kumar Sharma? Tuna IPS ni mek Manoj Kumar Sharma hi kum 1977 khan Bilgaon, Morena District, Madhya Pradesh-ah a piang a. A pa chu Agriculture Department-ah thawkin sum leh pai harsatna chuan nang leh kei ang thoin an chhungkua hi a chamchilh hneh hle a, a tibuai hle bawk. Zirlai thiam thei a ni lo a, pawl 12 a

Thil pathum - Science, Philosophy leh Theology

Kan thupui tarlan pathumte hi Sap áą­awng nimah se kan pianpui áą­awng ang maia kan hriat te an ni a. An mahni ngau ngau hi kan hre thuk lo a nih pawhin an hming leh an hawi lam hi chu a thawi them tal chuan kan hre vek awm e. He thil pathum hian khawvela mihringte hi a tuam a; mihring leh khawvel awm chhunga kan buaipui tur a ni bawk. An pathuma an áą­an tlan vek áą­um a awm a; chak zawk nih tuma an insual áą­um pawh a awm bawk. Science  Khawvela hnam fing hmasa chu Grik hi niin mi tam tak chuan an ngai a; Grik mi fing/philosophers te khan khawvel hi engtia lo insiam nge tih kha zawn chhuah an tum niin Tim Lambert chuan a sawi a. Thales, Anaximander, Pythagoras leh Empedocles te hi Science buaipuitu hmasa pawl an ni a.  Empedocles (c. 494-434 BC) khan khawvel hi thil pali - lei, tui, boruak leh meiin a siam a ni e tiin a lo sawi tawh a nih kha. Chu chu Aristotle (384-322 BC) khan pawmin khawvel siamtu pangana chu - ni, thla leh ni heltu arsi/planet te hi an ni e tiin a sawi belh a. Ramsa chanch

Lehkhabu ngaihnawm 'Sikpui leh Sulhnu'

Lehkhabu leh chanchinbu chhiar khat tak kan lo ni palh a nih pawhin Tv leh Youtube atang tal pawhin 'Sikpui leh Sulhnu' tih lehkhabu ziaktu Lalhruaitluanga Chawngte hi vawiina Zofate hian kan hre vek awm e. A lehkhabu leh a thuziak te kan chhiar tam lo a nih pawhin 'Comedian Search' endiktu a nih vang ringawt pawha kan hriat chian a ni a. Vawiinah hian a lehkhabu hlu tak hi kan sawi zui dawn a; kumin Krismas kan hman nawm phahnna tur khawpa lehkhabu tha a ni.  Lehkhabu pian hmang 'Sikpui leh Sulhnu' lehkhabu hi Samaritan printer kutchhuak a ni a; phek 118 a chhah a ni. Lehkhabu pianhmang lian lo tak, leklam awlsam leh zâng tha tak niin kum 2022 thlasik laia tihchhuah a ni a. Hmanni lawkah khan a vawihnihna atan chhut nawn leh a ni bawk. Cheng 250/- man lek niin thuziak sawmpariat a awm a; a ninawm loh tawk leka sei, a khamawm loh tawk leh thui a ni thung.  A ziaktu Mizote leh khawvel pumpui hian Krismas hi kan ngaihluin Krismas avanga thu leh hla lo piang chhuak

Lal Isua te chhungkua hi an hausa em?

Krismas a hnai chho leh ta a; kan rilruah pawh Krismas lam a lang chho leh tan mek a. He hun hlu tak hi a hlutzia kan sawi thiam tawk lo a, kan hlut thiam tawk lo fo bawk. Vawiinah hian Krismas neitu Lal Isua te chhungkaw chanchin hi kan thiam tawk tlemte hmangin kan zir dawn a ni.  Mistiri chhungkua Chanchin Tha Matthaia ziak bung 13:55 kan chhiar chuan Lal Isua chu an khua Nazareth-ah a haw a, mipuite a zirtir tih kan hmu. Nazareth khawmi te hian Lal Isua hi a naupan lai atanga amah lo hre tawh an nih avangin an ngaisang hran lo a, mi danglam bik leh thiltithei tak a nihna kha an hre lem lo. Inkhawmna inah mipuite a zirtir pawhin mak an ti a, ‘thingrem siamtu fapa’ kha a ni lo em ni tiin an zawt a nih kha. A nu leh pa, a unau te pawh an hriat chian a ni a, chhungkaw zahawm tak leh vantlang chunga leng chhungkua an ni lem lo. Marka ziak 6:3 kan chhiar phei chuan Lal Isua chu thingrem siamtu, Mari sawn kha a ni lo em ni tiin mipui chuan an zawt a ni tiin ESV Global Study Bible chuan a

Kristiante rinna humhim: David Hume, Bertrand Russell leh Richard Dawkins te thlirna

Mi thiam zawk leh hre zauzawk te, hnial khan tha leh dik zawkte min hnial letna tur thil tam tak a awm chungin, Pathian kan rinna leh Pathian hi a awm ngei a ni tih hi kan thiam tawk beitham tak hmangin kan sawi dawn a ni.  Pathian awm rinna (Theism) Pathian awm rinna/Theism hi Greek tawng 'Theos/God' leh 'ism' atanga lakkawp a ni a, Pathian/pathian a awm rinna tiin kan sawifiah mai thei awm e. Zau taka sawi chuan, thlarau emaw thilsiam famkim leh thiltithei tak emaw, a bik takin Kristian, Juda leh Muslim-te’n khawvel siamtu leh thununtu anga an biak thin, chumi chu awma kan rinna hi a ni tiin kan sawi thei bawk.  Isua Krista ringtute chuan Kristian Theism kan zui a, a thu leh a Fapa Isua hmanga inpuangtu Pathian dik pakhat chauh chu kan ring a ni. Chutianga kan rinna nghet bur mai chu Science leh Philosophy lama mi thiam chungchuang pathum - David Hume, Bertrand Russell, leh Richard Dawkins-te’n an dodalna thenkhat kan en dawn a. Keini ang chuan a famkimin kan sawi ve

Kan hmelhriat lehkha chhiar peih te

Tun tumah hian Mizote zingah kan hmelhriat, Tv leh Chanchinbu leh Social Media lama an mahni kan hmuh fo te lehkha chhiar dan kan sawi dawn a. Kumin 2023 chhunga lehkhabu an chhiar tawh zat te kan zawt a; heng kan tarlan bakte pawh hi zawhna kan zawh erawh a chhanna kan dawn loh avangin kan tarlang thei lo a. Hei hi chona angah ngaiin, lehkha chhiar kan tam deuh deuh theihna tura tih a ni tih kan hre dawn nia.  Hmeichhe lam 'I TI THEI' tih lehkhabu ziaktu PC Lalremruati (Mapuii Pachuau) hi kan hre vek awm e; a lehkhabu pawh hi bu 10000 zet a hralh a nih kha. Amah hi nu a ni tawh a,  DDK Aizawlah Chanchinthar puangin ama tawkah a buai hle ang tih kan hrethiam awm e. Chuti chung chuan kumin kum kal mekah hian lehkhabu sawm aia tam a chhiar tawh a; a lehkhabu chhiar ho hi phek 300 -500 te an ni hlawm.  "A tam thei ang ber chhiar ka tum a; ka hun a indaih thei ngang lo!" tiin inthlahrung takin a sawi.  Tv leh Youtube lamah kan hmuh fo thin, DDK Aizawl lamah te pawh mi dan

Politics leh Hausakna

Mihring hian kan duh emaw duh lo emaw, he khawvela kan awm chhung hian Pathian thu leh Ram inrelbawlna/Politics hian min tuam reng dawn a. Chuvangin a tha zawnga Politics hi kan hmang a nih chuan ram nuam leh changkang, sorkar tha kan nei ang a. A chhe zawnga kan hmang zel a nih chuan tun aia chhe zawk leh tha lo zawk hian kan ram hi a awm zel dawn a ni tih hi mi pangngai chuan kan hrethiam vek awm e.  Pathian leh Politics Thuthlung Hlui kan chhiar chuan Pathian hi Abrahama hnen atanga inpuangin Israel hnam a din a; Israel fate ram leh hnam kaihhruaina/politics - ah chuan thuk taka inrawlhin Amah chu a laiah (God-Center) a awm a, a thu ber a ni tih kan hmu. Pathian aia thildang an thlana mi lem an biak emaw an ram hruaitute leh Lal te'n Pathian an ngaihsak loh emaw chuan malsawmna an dawng ngai lo a. Israel ram leh hnam chu an chhehvela hnamdang hoin an run a, salah hruaiin an tluchhe thin tih kan hmu a. Lal Isua Krista pawh kha khawvela a lo kal khan Israel te chuan Rom Sorkar awp

Ontological arguments

Ontological arguments chu Philosophy zirna peng pakhata Pathian a awm tih thutlukna siamna atan, khawvel thlirna ni lo hriatna hnar dang atanga lo chhuak a ni a; chu chu entirna angin sawi ta ila - kan chhia leh tha hriatna fim tak (reason) atanga kan hriatna tiin kan sawi thei awm e. Ontology - tih awmzia chu 'thil tobul zirchianna' hi a ni a, Grik thumal “ontos” tih atanga lo kal niin “a awm” tihna a ni. Ontological Argument chu Pathian a awm tih thutlukna siamna atana ngun tak leh chik taka zira endik a, thutlukna tura thudik awmsa leh tanchhan awm sa (premises, a priori) hmang chauha zirchianna tiin kan sawi thei awm e.  A bul tanna Ontological argument hmasa ber chu kum zabi 11-na C.E.-a Canterbury khuaa St. Anselm-a lo rawtchhuah kha a ni a, a lehkhabu 'Proslogion' ah chuan St. Anselm-a chuan Pathian chu thil nung pakhat, chu aia ropui zawk kan hriat loh leh kan ngaihtuah theih loh hi a ni tih ngaihdan a nei a. A tobul leh a aia sang chhui phak thil (being) a nih

'Pathian’ hi Sakhaw tawngkam mai em ni?

Khawvela mihring lo piangchhuak, mi pangngai tawh phawt chuan amah aia chungnung zawk leh thiltithei zawk tu emaw a awma rinna hi kan nei vek a. Chu chu mimal, ram leh hnamin a buaipui a; sakhua a lo piang a. Khawvela sakhua zawng zawngte hian Pathian kan zawng a, kan buaipui a; Pathian awm ring lo ‘Atheist’ te nen lam Pathian awm leh awm loh hi kan buaipui a ni. Tunlai khawvelah Science thiamna leh Philosophy thiamna hmangin ‘Pathian’ chu an zawng a; kil hrang hrang atangin Pathian leh a thu buaipui hi a tul ber lo e tiin vawiinah hian Pathian nung betu leh ringtu Kristian te chuan nekchepna leh beihna a tawk mek a nih hi. Sakhua avangin Pathian chu a awm chawp mai a ni em? Chanchin Tha Johana ziak 1:1-ah chuan a tirin thu a awm a, thu chu Pathian a nih thu chiang takin min hrilh a. Pathian chuan a thu (word) hmanga thil a siam avangin American Philosopher Vern Sheridan Poythress, Westminster Theological Seminary- a New Testament zirtirtu, Philospher leh Mathematician ni bawk chuan ‘t

J.K. Rowling 'Harry Potter' zinkawng

Kan sawi tur hi thil thar a ni lo a; khawvela lehkhabu ziaktu hlawhtling ber, lehkhabu ziah avanga khawvela mi hausa tawntaw ni thei hmasa ber J.K. Rowling chanchin hi kan hriat fo tawh hnu a ni ang. Pasal thena fa pakhat pawm chunga a hlawhtlinna chanchin hi kan sawi thar leh dawn a, chona leh beiseina min siamsaktu a ni ngei ang.  A chanchin tawi J.K. Rowling hi ni 31 July 1965 khan Yate-a Cottage Hospital-ah a piang a, a lai ah hming chu Joanne Rowling niin vawiinah hian kum 58 a upa a nih chu. Sap ram chhungkaw pangngai tak atanga lo piang a ni a, sikul kai rual a nih atangin thuziak mi nih a duh a. Insider-in an kawmnaah a sawi danin kum 6 mi a nih atangin thuziak mi nih a duh tawh thu a sawi. A hming 'Rowling' tih avang hian sikula a thiante chuan an chhaih thin a, 'Rowling pin' tiin an ko thin. Primary sikul hi Gloucestershire-ah kum 9 a nih thlengin a kal a; Kum 1982 khan Oxford University-ah luh a tum a, a tling zo lo. Hemi hnu hian University of Exeter, France

USA President leh lehkha chhiar

Khawvela ram ropui leh thiltithei bera kan ngaih chu United States of America/USA hi an ni a; an ram hruaitu lu ber President te pawh khawvela ram hruaitu ropui ber anga kan ngaih an ni bawk. Chutiang taka ram ngaihsan leh mi chung en, mi tam takin kal kan chak leh kan tawngkamah pawh 'USA-ah chuan...' kan tih fo thina an ram hruaitu lu ber te hian lehkha an chhiar nasain lehkhabu pawh an ziak thin a ni tih vawiinah hian kan sawi dawn a ni. USA President 33 - na Harry S Truman chuan, 'Lehkha chhiartute zawng zawng hi hruaitu an ni vek lova, hruaitu zawng zawng hi chhiartu an ni' tiin a lo sawi a nih kha.  John Adams leh Thomas Jefferson USA President pahnihna John Adams khan lehkhabu 3,000 chuang awmna library a nei a; kum 1776-a tih chhuah Adam Smith-a lehkhabu ‘The Wealth of Nations’ a chhiar chuan inrintawkna a pe nasa a. John Adams hian nupui Abigaili hnenah inpuangin, “Pa rem hre lo leh thuhnu dawn thiam lo tak ka ni a, ka lehkhabu te hi ka laka i rochun tur te chu

Mi dangte hriatthiam leh hriatchian

Tun Mizoram khawvelah hian eng hi nge kan mamawh ber tih inzawt ta ila; a chhanna tam tak awm thei zingah chuan - min hrethiamtu leh kan rilru lama kan harsatna, a ruka kan vei leh kan buaipui hi a ni a. Chungte chu Sap tawngin Depression/Anxiety adt kan tih hi a ni. Hei hian kan rin aiin vawiinah hian kan nun a tibuai a, kan ngaihtuah ngun a tul hle. Chu mi damna chu kan mawh takzet a ni.  A lo awm chhan Hetiang lama mi thiam leh zirbing mi ka ni lo a; heti lama mi thiamte'n an sawi leh a chhan awm thei hrang hrang an sawi te hi kan hre fo tawh awm e. Kan hun tawn zir loh vang te, kan beisei loh taka kan chunga thil lo thleng leh inthlahchhawnna avang tein hetianga rilru lama natna leh harsatna hi kan chungah a lo thleng thin a. A lo awmna chhan chu engpawhnise, he natna neitu leh veitu tan chuan natna leh hreawmna, thihna hial min thlen theitu a nih avangin kan ngaihpawimawh hi a ngai takzet a ni.  Mi dangte hriatchian leh tanpui Kan bula hlim taka nuia kan fiam bawrh bawrh te, a