Skip to main content

Posts

Zirlai naupangte leh Mizo ṭawng - Rinfela Zadeng (Vawiin Vanglaini 1st February 2025)

  Keini ṭhangthar zawkte hi sikulah zirna bul kan ṭanin A AW B aia A B C aṭanga bul ṭan kan ni ta zawk mah a. Mizo ṭawng hi kan pianpui ṭawng nimah se zirna sang zawkah chuan thu leh hla huang - literature - a kan zir chuan kan thiam tawk lo ta fo a. Tunah phei chuan Computer/Laptop leh Mobile Phone hmanga thil kan ziah nasat tawh avangin kut ziak phei chuan kan thiam lo zual ta hle a. Ziah zawm leh ziah zawm loh chungchangah phei hi chuan kan la buai hle a nih hi.  Mizo ṭawng thiam lo zirlai MA/University chinah hian kan subject lak azirin kan zirlaiin a ken tel - thu ziah/article,  ni tin chanchinbua chhuah ngai hi a awm a. ICFAI University leh MZU lama MA zirlai ṭhenkhatte hian kei teh lul hi min lo biain an thuziah te min endik tir ve ṭhin a. Ni tin chanchinbu lama an chhuah turin Vanglaini, Zozam Time, Aizawl Post leh Ralvengtu chanchinbu email te hi ka lo kawhhmuh ve ṭhin. Tun hnaiah mai pawh hian ni tin chanchinbu te hian chung zirlaite thuziah chu an chhuahsak hla...

Kristianna leh Literature - Rinfela Zadeng (Vawiin Vanglaini 14th April 2025)

Thu leh hla, Sap ṭawnga Literature kan tih hian a hun lai mil zelin innghahna leh hlutna a nei ṭhin a. A hun lai khawvel mila thu leh hla ṭha te, eng hunah pawh thu leh hla ṭha ni reng thei te, tuna hman nghal mai theih thu leh hla ṭha te hi a awm a. Chung thu leh hla - Literature ṭha leh hlu, khawvel pum huap pawh kan ngaihsan leh zirna sikulah pawh kan la zir fo te hian innghahna an nei ṭhin a. Tun ṭumah hian Kristian Sakhua avanga thu leh hla ṭha tak tak lo piang chhuak te kan sawi dawn a ni.  Ben Hur leh Quo Vadis? Thu leh Hla - Literature huanga kum 1905 - Nobel Prize hial dawng thei khawpa thuziak thiam Henryk Sienkiewicz -a thawnthu ziah Qua Vadis? hi hre lo kan awm kher awm lo e. A film an siam pawh Mizo ṭawngin an letling a, kan en fur tawh awm e. Kum 1896 khan Henryk Sienkiewicz-a hian he thawnthu hi a ziak a, Quo Vadis? tih hi Latin ṭawng niin 'Khawiah nge i kal dawn?' tihna tluk a ni a. Kum 1909, 1913, 1951 leh 2001 ah te film-ah an lo siam tawh a nih kha. Rom Sorka...

Mihring nun leh harsatna -Rinfela Zadeng (12 Dec 2024 Vanglaini Article

 Chetan Baghat, India rama lehkhabu ziaktu lar em em mai chuan, "A chang chuan nun hi i duh duh tihna tur a ni lo a, i tih tur i tihna tur a ni zawk" (Sometimes life isn't about what you want to do, but what you ought to do) tiin a lo sawi a nih kha. Kan nuam tih zawng ringawt ni lo, kan tih duh loh leh midang leh kan chungah pawh thleng ve lo se kan tih - thihna, hlawhchhamna leh chhiatna te pawh kan hmachhawn tho tho a ngai ṭhin a nih hi.  Lal Isua bulah pawh khan, a piantirh aṭanga mitdel an hmuh khan, a zirtirte chuan “Rabbi, mitdel saa a pian hi tuin nge thil tisual, he mi hian nge a nu leh a pain?” an ti a, an zawt a nih kha. Isua erawh chuan “He mi hian a tisual hek lo, a nu leh a pain an tisual hek lo; Pathian hnathawh a chunga a lanna tur a nih zawk hi." tiin a chhang a nih kha (Johana 9:1-3).  Sakhaw hrang hrang te, mi fing/philosopher leh mi thiam/Scientist te pawhin khawvela harsatna, natna leh a ṭha lo lam zawng zawng lo awmna chhan hi sawifiah an tum ve...

ECO - THEOLOGY - VAWIIN MIZORAM MAMAWH -Rinfela Zadeng (Vawiin Vanglaini 18 September 2024)

Senate of Serampore College (University) hnuaia Pathian thu zirna - Bachelor of Divinity - ah hian Eco Theology/Eco Justice hi a awm a. Hei hi vawiin khawvela thilpawimawh leh kan mamawh, a taka kan hman nghal tur leh Pathian thu kan awihna kawnga pen khata hma kan sawnna tur a ni bawk.    Theology kan hriatsa Pathian thu -Traditional Christian theology kan hriat ṭhan em em chu mihring lam hawi (anthropocentric) vek a ni a, leilung (environment) leh mihring lei leilung inkhungkaihna (ecology) emaw pawimawhna leh humhalh a ṭulna emaw hi a huapzo lo hle a nih kha. Mihring nun leh hamṭhatna lam an ngaihtuah nasain thil siam dangte chhandamna leh humhalh a ṭulna an ngaihthah thung.  Eco theology Ecotheology kan tih chu nunna leh boruak zir chianna (ecology), Pathian leh rinna, theology zirna nen a thlunzawm a ni.  Pathian-Leilung -Mihring inzawmna hi a ni tiin kan sawi thei ang a; Pathianin duh taka a siam kan chenna khawvel hi humhalh turin mihringte hi mawhphurhna min ...

Lal Isua Krista – Philosopher ropui - Rinfela Zadeng (Vawiin Vanglaini 21st October 2024)

Isua Krista zirtirna hi mi fing leh lehkhathiamte chuan philosophy huang aṭangin an thlir ngai mang lo a, a chhan chu Isua zirtirna hi sakhuana leh thuthlung huanga tlaa an dah vang a ni deuh ber. Philosophy hi zirna huangah hian ngaihruat fuh tawk loh a ni fo a, hmuh leh khawih theih thil ngaihruatna chauh anga lantir a ni fo a ni. Isua Krista zirtirna ṭhenkhat chu philosophy huang aṭanga hriatthiam theih leh hriatthiam tur a ni tih tun ṭumah hian kan sawi dawn a. Chutihlai chuan Isua thawh leh hnu lam erawh rinna thil takmeuh a nih avangin tarlan tel a ni lo thung a. Isua zirtirnaa philosophy hi khawtlang huap zirtirna te, hruaitute tana finna te, remna leh muanna huang te, thutlukna inkawlkalh chungchang te, nunphung dik leh duhawm chungchangte leh dan lam thu te a ni. A khuhhawnna Isua Krista zirtirna mak leh danglam tak hian engtin emaw tak mihring hi a kaitho a. Khawvel mihring zawng zawng, hnam leh chi tinte thinlung a chawk tho a. Heng zirtirnate hi sakhuana huangah chuan thinl...

Pathian leh Laws of Thermodynamics: Mechanical Engineer thlirna lam aṭangin -II - Rinfela Zadeng (Vawiin Vanglaini 18th November 2024)

A hmasa a mi kha han chhunzawm leh ta ila -  Thermodynamics Pricple hmanga Engineer te thil entir leh an hmuh dan Evolutionist ṭhenkhat chuan he dan (law) hian Pathianin universe hi a siam tih lam a kawk lo a, a sawi tum loh zawk lamah Creationists ho hian an kuai lut lui mai a ni an ti a. Mark Isaak, Index to Creationist Claims tih editor chuan Creationists ho chu Second law of Thermodynamics dik lo taka hrilhfiahah a puh hial. An puhna chu a dik thei reng em? Laws of thermodynamics chuan eng nge a huang chin ni reng reng? Creationists te chuan dik lo takin an lo hrilhfiah reng em ni?  Mechanical engineer ten he 'Laws of thermodynamics' te hi eng angin nge an hman ṭangkai tih aṭang hian heng zawhna te hi chhan tum ta ila. Tunah chuan heng law te hi thudik awmsa ang maia pawm a ni tawh reng bawk nen, science zirna huang pawhin pawh heng law te zirchianna aiin heng law te hman ṭangkaina lam hlir a hawi tawh a. Chungte avang chuan Creationists ten heng te hi dik lo taka sawifiah...

Pathian leh Laws of Thermodynamics: Mechanical Engineer thlirna lam aṭangin - I - Rinfela Zadeng (Vawiin Vanglaini 8th November 2024)

Vanglaini  Michael A. Boles (Associate Professor of Mechanical and Aerospace Engineering, North Carolina State University NCSU) leh Yunus A. Cengel (Professor Emeritus of Mechanical Engineering, University of Nevada, Reno) te lehkhabu ziah 'Thermodynamics: An Engineering Approach' -ah chuan, “Thermodynamics innghahna lungphumte (Principles) hi universe insiam tirh aṭang rengin a awm tawh a ni,” tiin an ziak a. Heng thermodynamics principles te hi an pawimawh reng bawk a, a bikin engineering lamah; tunlaia engineering lama thiamna tam zawk hi heng lungphuma innghat tlat a ni a.  Michael J. Moran, 'Fundamentals of Engineering Thermodynamics' tih lehkhabu ziaktu chuan “Tha chakna (energy) kan tih hi thermodynamics-ah chuan a laimu a ni a, engineering bihchiannaah pawh a peng pawimawh ber zing ami a ni e," a ti a. Thermodynamics hi thil lo awm ṭan dan chhuina - thilsiam (creation) a ni emaw zawi muanga lo awm (evolution) a ni emaw tih chungchangah hian ṭangkaina an nei...

The Revd Dr Chuauṭhuama hlutna -Rinfela Zadeng (Vanglaini 8 February 2024)

Mi tam takin an ziak tawh a; amah ngaisangtu tam tak an awm avangin a chanchin zawng zawng chu kan sawi seng lo ang a. Chuvangin Revd Dr Chuauthuama hlutna lam hi tun tumah chuan kan sawi dawn a ni.  A hming ziah dan Mizoram Kohhran Pastor tam zawk te hi an hming kan sawi leh ziah danah chuan Rev. Chumi-khamia tiin kan sawi thin. Revd Dr Chuauṭhuama erawh hi chuan Revd tih ngatin a hming hi a ziak thin a. Revd tih zawhah hian chhun han (dot .) dah hi a duh miah lo a; chuvangin a hming ziah dan tur dik tak chu Revd Dr Chuauṭhuama hi a ni. Hei hi mi tam takin kan ziak dik lo thin a, a duh dan ngeia ziah hi kan tum tur a ni.  Kohhran mamawh Pastor huaisen Mizorama Kohhran hrang hrang te hian harhna/revival te, zirtirna dik tawk lo (heresy) ang te leh thil dik tawk chiah lo tam tak hi khawvel awm chhung chuan kan la hmachhawn zel dawn a. Chutiang hunah chuan Pastor te leh Kohhran Upa/Committee chin te hian mipui/kohhran rilru tihnat palh kan hlauh luatah kan ngawi liam fo a. Revd ...

Tirhkoh Paula leh Philosophy - Rinfela Zadeng (20th February 2024 Vanglaini)

Kristian te zingah Tirhkoh Paula hre lo hi kan awm âwm lo e – Thuthlung Thar lama a kut chhuak sawmpathum ngawt mai a awm avang pawh hian pa fing tak leh mi turu tak a ni ang tih kan hre ṭheuh awm e. A chanchin ringawt pawh hi zir tham a ni a; tun ṭumah hian Tirhkoh Paula'n Finna ril (Philosophy) a hman ṭangkai dan kan zir dawn a ni. Vanglaini Paula hun lai khawvel Tirhkoh Paula hi kum AD 6 -10 inkar velah Rom khua leh tui nihna neiin Cilicia, Tarsus khawpuiah Israel/Juda chhungkuaa Benjamin hnam aṭanga lo piang a ni a. Kum AD 20-30 inkarah hian Juda sakhaw hotu ropui, Gamaliela bulah Sakhaw Dan /Torah a zir a. A hun laia Juda/Israel te khan Josefa leh Mari te fapa Isua Krista, Nazareth Isua tia an koh bawk kha an ring lo a; Messia a nih an rin loh avangin Rom Sorkar hnenah hekin Kraws-ah an khengbet a. Amah zuitu Kristian te pawh kha nuaichimih vek tumin hma an la a; Kristian sakhaw lo ding tìr nuaibo tuma ṭhahnem ngai em em Paula kha, Lal Isua Krista hnungzuitu rinawm leh Kristia...

Reformed Theology leh Natural Science - Rinfela Zadeng (Vanglaini Article 2nd March 2024)

'Engkim hi Pathian siam a ni a; engkim chunga thuneitu a ni a; amah chauh chu a bul leh a tawp a ni' tih hi Reformed Theology kan sawifiah thiam dan awlsam ber a ni ang a, a innghahna chu Bible a ni. Chumi chhungah chuan chhia leh ṭha hriatna te, sualna leh chhiatna te, ṭhatna leh khawvel piah lam thil te thlenga beiseina te pawh kan khung leng awm e. Mihring sualna bul te, chhandam ngai kan nihna zawng zawng te pawh kan hmu a. Chumi ep chiaha chuan, a taka hmuha finfiaha, chhiarkawp dan hmanga a dikna chawhchhuaha finfiah theih te chauh hi thil tak a ni a. He khawvel leh engkim (universe) mai, nunna chen hian Pathian tel lo hian a lo awm thei reng a ni tih zawn chhuaha finfiah tumna hi natural science tiin kan sawi awlsam thei mai awm e. Biology thlirna tlang aṭang chuan khawvela (nature) thil thleng reng reng hi khuarel thil (natural) vek a ni a, hmangaihna, pawngsualna, rukruk, tuai/patil (homo-sexuality), natna leh lirghing te thlengin khuarel thil vek a ni tihna a ni thei....

Kohhran leh Chanchinbu - Rinfela Zadeng (22nd March 2024)

 Mizorama Kohhran hrang hrangte hian kan Kohhran Chanchinbu thla kip chhuak - Kohhranpui, Ṭhalai, Hmeichhia leh Naupang pual kan nei a. Tualchhungah pawh Pathianni zinga sem chhuah chanchinbu hi kan nei deuh vek bawk a. Heng atan hian Kohhran hian sum tam tak a seng a; Kohhranin chanchinbu hlu tak a chhuahna atana a sum sen ngaihtuahin Kohhran mipuite hian kan hlut em tih hi zirchian ngai tak niin a lang.  Kohhran hian chanchinbu bu engzat nge kan tih chhuah? A tira kan sawi tawh angin Kohhranin chanchin bu ṭha tak tak a buatsaih a; chumai bakah Sunday Sikul Zirlaibu, Nilai/Beihrual Thupui bu te a buatsaih bawk a. Hengte hi kan chhiar tak tak ngai em le? Mizorama Kohhran lian pahnih - Mizoram Presbyterian Kohhran leh Mizoram Baptist Kohhran te chanchinbu chhuah hi han en ta ila. Mizoram Synod hian 'Kristian Tlangau' chanchinbu thla kip chhuak hi kum 2024, February thlaah hian bu 44,000 a tichhuak a. Mizoram Baptist Kohhran hian 'Kohhran Beng' thla kip chhuak hi kum 2024...