Skip to main content

Lal Isua hi tu nge?: Chanchin Tha Johana ziak atangin

Chanchin Tha bu hmasa pathum – Matthaia, Marka leh Luka te hian Lal Isua chanchin an sawi dan leh an thlir dan hi a inzul em avangin ‘Synoptic Gospel’ an ti a, a awmzia chu ‘Thlur khata kal Chanchin Thate’ tihna a ni. Chutih laiin Chanchin Tha Johana ziak erawh a dang lam nalh bik a, chuvangin zirna huangah pawh Johana ziak hi chu a hran ngatin kan zir thin a ni. Tun tumah hian kan thiam tawk tlemte hmangin Lal Isua chanchin, Johana ziak atanga zir an tum dawn a ni.

Tu nge Johana?
Chanchin Tha bu palina ziaktu Johana hi Iraneus-a, kum 120-200AD chuan Polycarp-a hnen atanga a hriat dan chuan Lal Isua zirtir Johana ngei kha Chanchin Tha ziaktu hi a nih thu a sawi a, Polycarp-a hian Johana tawngka ngei a hre pha a ni. Policrates-a, Ephesi khaw Bishop (189-198AD) chuan Johana chu Lal Isua thusawi hre pha leh a zirtir, Lal Isua awm nghenga thle phei kha niin Puithiam awmbel a bel a, Ephesi khuaah a thi a ni tiin a sawi bawk. Johana hi Chanchin Tha bakah Lehkhathawn pathum leh Thupuan bu ziaktu hi niin an ngai a, chulam erawh chu kan chhui zui rih lo ang. Chanchin Tha Johana bu chhung han chhiar atang pawh hian Chanchin Tha bu palina ziaktu hi chu Lal Isua zirtir, Lal Isua hmangaih Johana ngei kha a ni tih rinhlelh rual a awm awm lo e (Johana 21:7-20 24).

Photo: Rza

Kan hriat sa angin Lal Isua chanchin min hrilh
Chanchin Tha bu pathumte hian Lal Isua chanchin kha thil thleng chanchin (History) angin min hrilh a, a indawt dan fel takin an ziak a nih kha. Chanchin Tha Johana ziak erawh hi chu a hmasa pathumte hnuah ziah a nih avangin chanchin (History) angin a chhui ve kilh kelh lo a. Lal Isua chanchin, kan hriat tawh sa leh kan hmuh tawh sa kha min hrilh mai a ni. Chuvangin Lal Isua thlahtute chanchin pawh a chhui ve lo a; Lal Isua damlaia a chanchin hretu leh hmutute hnenah khan Lal Isua nihna leh tu nge a lo nih chiah tih kha a hrilh fiah a ni ber mai. Heta tanga lo lang chu, Lal Isua kha mihring awm ngei a ni a, mi tam takin a chanchin pawh an hre bawk a. Chu chu Pathian fapa, khawvel chhandamtu ni tura Pathianin khawvela a lo tirh a nih thu kha a hrilh fiah a ni.
Greek finna mila ziak a ni
Chanchin Tha Johana ziak hun lai hian Kristianna hi Judate leh Jentail/Geek ho zingah a darh nasa tawh hle tih a hriat theih a. Lal Isua pian hma atanga finna ril (Philosphy) lama hnuhma ngah leh chanchin ngah Greek mite tana hriatthiam turin Lal Isua chanchin hi a tir atangin a ziak a ni. Johana 1:1 –a Thu (Logos) a han hmangte hi Greek mi fing leh ril pui pui tan chuan man a awlsamin hriatthiam a awlsam em em dawn a. Lal Isua thlahtute chanchin leh Davida chanchinte kha Greek mite tan awmzia leh tangkaina a nei lo a, chuvangin an hriatthiam tura Greek finna ril/philosophy hmanga bul atan kha a tangkai hle a ni. An hun lai khawvel, Greek finna ril hmanga ziah a ngaih chuan, Lal Isua chanchin hi a hunlai khawvela mite pawhin an ngaihven ruk leh zirchian an chak em em a ni tih a lang awm e. Kan hunlai boruak mil zela inthlakdanglam kan mamawh a, kan thil sawi dan leh kan hmanraw hmante pawh tunlai mila tih ve a ngai zel tawh a nih hi. Chutiang chiah chuan Lal Isua thih hnua Kristian lo pung zel zingah khan Greek mi fing tak tak an lo tel ve zel a, chung mite chuan Lal Isua lo awm tan dan, Pathian a nihna leh fapa a nih dan bulpui kha Johana hian thiam tak leh fing takin a ziak chhuak tih kan hre thei awm e.
Isua chu Pathian fapa a ni
Chanchin Tha bu hmasa pathumin Lal Isua lo pian dan, a nu leh pa, a pi leh pute chanchin an chhui zawng zawngte kha Johana hi chuan ziah nawn tul a ti lo a. Lal Isua chu Greek finna ril (Philosophy) tan chhanin – a tir atang renga awm, Abrahama awm hma pawha awm tawh a nih thu kha sawiin Pathian fapa, khawvela lo kal a nih thu Johana hian chiang takin min hrilh a nih kha. Lal Isua chu Pathian Thu tisaa lo chang, mihringin chatuan nunna kan neih theihna tura Pathianin a lo tirh leh Pathian hmangaihna lo lang chhuak a nih zia kha Johana hian min hrilh a tum ber a ni. Johana 3:16-na thu phei hi chu khawvelah hian hre lo kan vang hle awm e. Judai rama tlangval pakhat, Josefa leh Mari fapa, pianpui unaute pawh nei, Pathian thu hrila mi tam tak ti damtu, Krawsa an khehbeh tak kha Pathian fapa Lal Isua, hmana Thuthlung Hlui hun lai atang tawha zawlnei te’n an lo hrilhlawk kha amah ngei hi a nih thu kha he Chanchin Tha buah hian a ziak a ni. Pathian fapa a nih zia an rin theihna turin chhinchhiahna thil mak pasarih hmangin a tarlang a nih kha.
Thlarau lam thil a ni
Johana hian Lal Isua Krista hi thlarau lam mi, Pathian fapa niin khawvel chhandamtu ni tura lo kal a nih thu min hrilh chiang hle bawk. Chhang, tui, grep hrui, beram leh êng hmangin thlarau lam thil entirna thuk tak tak hmangin Lal Isua chu Pathian fapa, chatuan nun kan neihna tura kawng buatsaihtu leh chhandamtu a nih zia kha Johana hian a sawi chiang hle a ni. Lal Isua chu kawng leh thutak leh nunna, kan thih hnuah khawvel dang – Vanrama kan kalna tur a nih thu kha min hrilh bawk. Lal Isua ringtu, Kristiante tan chuan chatuan nunna hi tun atangin a intan nghal tawh a ni tih a tarlang bawk. Lal Isua chu thlarau lama kan nunna tur leh khawvelah rorel turin a lo kal leh tur thu te uar takin min hrilh a ni. Johana ziak atangin Lal Isua Krista chu kan thlarau chhandamtu, he khawvel piah lam thlenga kan chunga thuneitu leh amah chu kan rin tur a nih zia min hrilh a ni.

Comments

Popular posts from this blog

Lal Isua Hmangaihna

Ramhlun North Pastor Bial Zaipawl in kum 2013 a an sak Lal Isua hmangaihna tih hla, T. Laldintluanga phuah hi tun lai ah hrelo kan vang hle awm e. He hla hi Zaithiam hrang hrang te pawhin an sa a. Lal Isua hmangaihna hi kan tan a tawkin engkima engkimah a rintlak zia puanchhuahna ropui tak a ni tih kan hre awm e.     He hla phuahtu T. Laldintluanga, Ramhlun North hi tunah hian Synod Choir (2018-2020) Conductor ni mek a ni a. He hla a phuah dan chanchin hi ka va zawt a, PDF in min lo pe thlap a, a chung ah ka lawm hle.  “He hla hi kum 2013 a ka phuah a ni a, heng hunlai hian a bikin thalaite ah mahni intihlum te, ruihhlo avanga thihna te, thih thut thutna ang chi kha a tam em em a, ka phak tawkin ka vei ve hle a ni. Chung ka thalai pui sual in a tihbuai mek, mahni intihhlum duhna hial nei, nun beidawnga tap mek te pawh chu Lal Isua hmangaihna hian a nghak reng ni hian ka hria a. Emau kawnga khualzin pahnih ten an khawhar hnem tura Lal Isua an sawm khan an va hlawhchham lo

BEISEINA NUNG

I Petera 1:3-9 A chunga kan tarlan Bible châng innghahna hi Petera te hun laia Asia Minor-a Kohhran țhang chak em em mai te chungchang lehkha a thawn ațangin a ni a. Helai 1:3-9 ah hian Pathian khawngaihnain Lal Isua tiha thawhnlehna hian beiseina nung min neih tir thu leh chu Lal Isua thiha thawhlehna chu kan chhandamna-chatuan nunna kan neih theihna tur a nih thu Petera hian min hrilh a. Beiseina hi keini ringtute chauh ni lo mi zawng zawng hian kan neih hi a pawimawh em em a. Beiseina hi mi rethei te chaw an ti hial țhin a ni. Miin beiseina a neih tawh loh chuan nun hlutna hi a hre tawh țhin lo a. Mi lar, zaithiam, Celeb etc pawh nise amah ah beiseina a awm loh chuan mahni intihhlum mai hi a thlang țhin. Hmanni lawk ah Linkin Park band-a an Vocalist Chester Bennington-a pawh inawkhluma an hmuh kha! Khang te kha a larin khawvelin an hriat nen-beiseina a neih tawh loh vang a ni ngei ang- a nunna kha amahin a inlak hial ni! Chuvangin beiseina neih pawimawh zia hi kan sawi

Phurrit a bo ta Kalvariah

Rev. John M. Moore a chu Kirkintilloch, Dunbartonshire, Scotland ah September 1, kum 1925 khan a lo piangin Pathian tihmi tak chhungkua atanga lo seilianin kum 16 a upa a nihin a paingthar a.    Glasgow, Scotland ah rawngbawlna/ministry zirin chu   lai vel kohhranah chuan rawng a bawl thin a. North America lamah a pem hmain nupui Esther Marr neiin Ontario, Canada-ah Baptist Pastor leh thurihtu ropui tak a ni a, November 2, kum 2017 khan a boral a. Rev. Moore hi Pathian hla phuah thiam tak mai a ni a, hla 150 chuang zet phuahin chung zingah chuan Mizote pawhin kan hriat lar em em ‘Phurrit a bo ta Kalvariah’(Burdens Are Lifted at Calvary) tih kum 1952 a a phuah hi khawvel deng chhuak khawpa a sulhnu a ni. He hla hi Mizo tawngin Rev. Lalrinmawia chuan mawi tak maiin min lehlin sakin tun hnaiah One in Christ te chuan mawi tak maiin an sa a nih kha. He a hla phuah mawi tak mai leh ringtute tana innghahna tlak Lal Isua a nih zia heti hian Rev. Moore chuan a sawi a- “Glas