Skip to main content

Ontological arguments

Ontological arguments chu Philosophy zirna peng pakhata Pathian a awm tih thutlukna siamna atan, khawvel thlirna ni lo hriatna hnar dang atanga lo chhuak a ni a; chu chu entirna angin sawi ta ila - kan chhia leh tha hriatna fim tak (reason) atanga kan hriatna tiin kan sawi thei awm e. Ontology - tih awmzia chu 'thil tobul zirchianna' hi a ni a, Grik thumal “ontos” tih atanga lo kal niin “a awm” tihna a ni. Ontological Argument chu Pathian a awm tih thutlukna siamna atana ngun tak leh chik taka zira endik a, thutlukna tura thudik awmsa leh tanchhan awm sa (premises, a priori) hmang chauha zirchianna tiin kan sawi thei awm e. 

A bul tanna

Ontological argument hmasa ber chu kum zabi 11-na C.E.-a Canterbury khuaa St. Anselm-a lo rawtchhuah kha a ni a, a lehkhabu 'Proslogion' ah chuan St. Anselm-a chuan Pathian chu thil nung pakhat, chu aia ropui zawk kan hriat loh leh kan ngaihtuah theih loh hi a ni tih ngaihdan a nei a. A tobul leh a aia sang chhui phak thil (being) a nih chuan awmze awm lo mai a ni ang a; chu aia sang chhui phak loh thil (being) aia sang awm thei a ni lo. Thil (being), a aia sang chhui phak loh chu Pathian niin, a awm ngei a ni tiin a sawi a nih kha. Entirna atan -

Thilsiam ropui zawk (Pathian) i ngaihtuah theih loh khawpa ropui chu i ngaihtuah a, kan ngaihtuah/suangtuahnaa a ropui thei ang ber aia ropui kha a awm thei lo, a ber aia ber kha a awm thei tawh lo. Chuvangin, ngaihtuahna a ropui ber aia ropui a awm theih loh vangin Pathian a awm a ni. 

Kum zabi 17-naah khan René Descartes-a chuan a lehkhabu 'Fifth Meditation' -ah chuan Pathian awmzia tilangtu finfiahna chu thilsiam tha famkim chungnung ber ngaihdân atangin a pe a. Thilsiam tha famkim chungnung ber kan ngaihtuah avângin—mi famkim ber chungchâng ngaihtuahna kan neih avângin—mihring famkim ber chu a awm tih hi kan thutlukna siam tûr a ni, tiin a sawi bawk. 

Kum zabi 18-na tir lamah khan Gottfried Leibniz chuan Descartes-a ngaihdan that tawk lohna chu belhchhahin, Descartes-a thusawi chu mi pakhatin thilsiam famkim ber ngaihdan chu a inzawm tlat tih emaw, thilsiam famkim ber a awm theih thu emaw a lantir hmasak loh chuan a hlawhchham a ni ti a. Leibniz chuan, thil famkim chu chhui chian theih loh a nih avangin, famkimnatw chu a inmil lo tih lantir theih a ni lo tih a sawi a. Chuta tang chuan famkimna zawng zawng chu thil pakhatah an awm dun thei tih a thutlukna a siam ta a ni. Tun hnaiah Kurt Gödel, Charles Hartshorne, Norman Malcolm leh Alvin Plantinga te hian ontological argument sawi hlawh tak tak an rawn pho chhuak a, chungte chuan St. Anselm, Descartes leh Leibniz-a te thutluknanen inzawmna ngaihnawm tak an nei a ni. Chung zinga ngaihnawm ber chu Gödel leh Plantinga te hi an ni.

Ontological

1.  Pathian chu minung ropui ber awm thei ( God is the greatest concievable being) 

2.  A tak a awm minung chu rilru emaw suangtuahnaah emaw chauh awm ai chuan a ropui zawk. (The greatest conceivable being must exist in reality, not just in the mind.) 

3. Chuvang chuan Pathian hi kan rilruah chuan kan ngaihtuah emaw suangtuah emaw theih a nih chuan ani aia ropui a awm ngei ang. (Therefore, if God exists only in the mind, then we can conceive of a greater being than God.)

4. Mahse Pathian aia ropui kan suang tuah thei si lo. ( But we cannot conceive of a greater being than God).

5. Chuvang chuan Pathian chu a tak a awm, rilru suangtuahna mai mai  chauh a ni lo. (Therefore, God must exist in reality, not just in the mind.)

Immanuel Kant

Ontological arguments fakselna hi St. Anselm-a hun laia mi Gaunilo atanga intan a ni a. Ontological argument fakselna hriat hlawh ber chu Immanuel Kant-a lehkhabu 'Critique of Pure Reason', kum 1781-a tihchhuah hi a ni awm e. 

Kant chuan 'Pathian a awm' (exist/existence) tih thu hi 'analytic' emaw 'synthetic' emaw a ni tur a ni tih a rawt a, 'predicate' chu 'subject' chhungah emaw pawnah emaw a awm tur a ni a ti. Existence hi 'predicate' a ni lo a ti a. Ui chu a buang ti ta ila; Ui chu 'subject' a nia, 'a buang' chu predicate a ni a. Predicate chu subject ni si lo, mahse subject nihna sawifiahtu a ni. Entirnan Sazupui chu a var ti ta ila, Sazupui (subject) sawifiahtu emaw Sazupui zia/nihphung (property) emaw chu a var (predicate) a ni a. Mahse Kant-a chuan 'existence' hi chu predicate a ni lo a ti a. Entirnan 'God exists (Pathian a awm)' kan tih hian 'God' chu 'subject' a nia, mahse 'existence' emaw 'exist' emaw hi 'predicate' (Pathian thil neih - property) a ni lo a; chuvang chuan 'sentence' ah a hman theih loh. 

Analytic chu predicate-ah chuan entirna'n "Nula zawng zawng chu pasal nei lo" tihna  a nih angin nula tih kha a 'predicate 'sa a, mahse Ontological hi a 'synthetic' lo tiin a sawi a. A chhan chu engmah Pathian kan hriat dan a belhchhah lo. Entirnan 'Apple chu a sen" tih hian Apple senna kha a sawi a. Mahse Ontological Argument erawh 'synthetic' a ni lo, engmah Pathian awm leh awm loh chungchang (information) kan hriat belh lo. 'Existence' hi 'predicate' ni ta sel chuan Pathian a awm lo an tih hian Pathian (subject) a awm a, mahse 'existence' (predicate) a nei lo tihna a ni dawn a. A nih chuan Pathian a awm a, mahse a awm lo tihna a ni dawn a sin a ti a nih kha.  

Synthetic - ah chuan 2+5 chu 7, mahse 7 kha 2 leh 5 ah a awm sa lo. Engmah Logical ho angin finfiah ngai lo a, kan chhia leh tha hriatna thiang tak hmangin (a priori) a dik tih kan hria tiin a sawi a nih kha.

Comments

Popular posts from this blog

Lal Isua Hmangaihna

Ramhlun North Pastor Bial Zaipawl in kum 2013 a an sak Lal Isua hmangaihna tih hla, T. Laldintluanga phuah hi tun lai ah hrelo kan vang hle awm e. He hla hi Zaithiam hrang hrang te pawhin an sa a. Lal Isua hmangaihna hi kan tan a tawkin engkima engkimah a rintlak zia puanchhuahna ropui tak a ni tih kan hre awm e.     He hla phuahtu T. Laldintluanga, Ramhlun North hi tunah hian Synod Choir (2018-2020) Conductor ni mek a ni a. He hla a phuah dan chanchin hi ka va zawt a, PDF in min lo pe thlap a, a chung ah ka lawm hle.  “He hla hi kum 2013 a ka phuah a ni a, heng hunlai hian a bikin thalaite ah mahni intihlum te, ruihhlo avanga thihna te, thih thut thutna ang chi kha a tam em em a, ka phak tawkin ka vei ve hle a ni. Chung ka thalai pui sual in a tihbuai mek, mahni intihhlum duhna hial nei, nun beidawnga tap mek te pawh chu Lal Isua hmangaihna hian a nghak reng ni hian ka hria a. Emau kawnga khualzin pahnih ten an khawhar hnem tura Lal Isua an sawm khan an va hlawhchham lo

BEISEINA NUNG

I Petera 1:3-9 A chunga kan tarlan Bible châng innghahna hi Petera te hun laia Asia Minor-a Kohhran țhang chak em em mai te chungchang lehkha a thawn ațangin a ni a. Helai 1:3-9 ah hian Pathian khawngaihnain Lal Isua tiha thawhnlehna hian beiseina nung min neih tir thu leh chu Lal Isua thiha thawhlehna chu kan chhandamna-chatuan nunna kan neih theihna tur a nih thu Petera hian min hrilh a. Beiseina hi keini ringtute chauh ni lo mi zawng zawng hian kan neih hi a pawimawh em em a. Beiseina hi mi rethei te chaw an ti hial țhin a ni. Miin beiseina a neih tawh loh chuan nun hlutna hi a hre tawh țhin lo a. Mi lar, zaithiam, Celeb etc pawh nise amah ah beiseina a awm loh chuan mahni intihhlum mai hi a thlang țhin. Hmanni lawk ah Linkin Park band-a an Vocalist Chester Bennington-a pawh inawkhluma an hmuh kha! Khang te kha a larin khawvelin an hriat nen-beiseina a neih tawh loh vang a ni ngei ang- a nunna kha amahin a inlak hial ni! Chuvangin beiseina neih pawimawh zia hi kan sawi

Phurrit a bo ta Kalvariah

Rev. John M. Moore a chu Kirkintilloch, Dunbartonshire, Scotland ah September 1, kum 1925 khan a lo piangin Pathian tihmi tak chhungkua atanga lo seilianin kum 16 a upa a nihin a paingthar a.    Glasgow, Scotland ah rawngbawlna/ministry zirin chu   lai vel kohhranah chuan rawng a bawl thin a. North America lamah a pem hmain nupui Esther Marr neiin Ontario, Canada-ah Baptist Pastor leh thurihtu ropui tak a ni a, November 2, kum 2017 khan a boral a. Rev. Moore hi Pathian hla phuah thiam tak mai a ni a, hla 150 chuang zet phuahin chung zingah chuan Mizote pawhin kan hriat lar em em ‘Phurrit a bo ta Kalvariah’(Burdens Are Lifted at Calvary) tih kum 1952 a a phuah hi khawvel deng chhuak khawpa a sulhnu a ni. He hla hi Mizo tawngin Rev. Lalrinmawia chuan mawi tak maiin min lehlin sakin tun hnaiah One in Christ te chuan mawi tak maiin an sa a nih kha. He a hla phuah mawi tak mai leh ringtute tana innghahna tlak Lal Isua a nih zia heti hian Rev. Moore chuan a sawi a- “Glas