Skip to main content

Bible châng hrilhfiahna chihnih

Khawvela lehkhabu zir hlawh, sawi hlawh leh kan chhiar nasat ber chu Bible hi a ni ngei ang. Bilble vang hian lehkhabu, thuziak leh thusawi tam tak a pian chhuah phah tawh a, a lo la pian chhuah belh zel bawk ang. Kristian sakhaw chhungah chauh ni lo pawh Bible hian zir nasat a hlawh em em a; khawvela lehkhabu ropui leh ngaihven hlawh, film-ah pawh an siam ‘The Da Vinci Code’,  Dan Brown-a ziak pawh kha Bible sira thawnthu phuahchawp ngaihnawm leh hmuhnawm tak a ni tih kan hre vek awm e. 

Bible hi thu hausa leh ril, zir chian tlak, ngaihnawm leh chatuan nunna pai a nih avangin zir ngun a pawimawh em em a. Bible zirtirna leh a sawi tum dik tak hrula kan sawi emaw kan hrilh fiah emaw chuan kan thlarau thlenga boralna kawng zawh thei kan ni a, khawvel leh a piah lam chatuan thlenga pawimawh a nih avangin ngun taka kan zir hi kan bat a ni. 

U

A tirah chuan Bible hian bung leh châng a nei lo a, Stephen Langton, Archbishop of Canterbury chuan kum 1227 AD khan tuna kan hman lai ang hian Bible bung leh châng hi a duang chhuak a; chu chu The Wycliffe English Bible, kum 1382 a an tihchhuah chuan hmangin vawiin thlengin kan la hmang ta zel a ni. Pathian thu kan sawi dawn te, kan ziah dawnah te Bible bung leh châng tlawhchhan leh behchhanin kan sawi ta zel a, a remchangin chhinchhiah leh zawn chhuah te pawh a lo awlsam phah ta em em a nih hi. 

Hrilhfiah dan chihnih

Kan sawi tak angin Pathian thu kan sawi leh kan ziah dawnah Bible bung leh châng kan la chhuak a, chumi behchhan chuan kan sawi fiahin kan hrilh fiah thin a; Bible-in a sawi dan dik tak leh min zirtir a tum dan ang takin kan zir em tih hi ngun taka ngaihtuah a ngai hle. Pathian thu zirna huangah chuan Bible châng – a tobula chhuia hrilfiahna hi ‘Exegesis’ an ti a, Greek tawng atanga lak a ni. ‘Exegesis/ ἐξήγησις’ chu la chhuak emaw hruai chhuak emaw tihna a ni a, a tobul atanga chhui chhuak tiin kan sawi thei ang.

Hemi letling chiaha Bible hrilhfiahna pakhat chu ‘Eisegesis’ an ti a; Greek tawng tho niin a awm zia chu ‘chhui lut’ tiin kan sawi thei mai ang a. Mahni ngaihdan leh hriat dan kan neihsa mila Bible châng hrilhfiahna hi a ni a, a bu chhungin a sawi tum dik tak sawi si loa tum leh kawh lam nei sa rana hrilhfiahna a ni. 

Kan hrilfiah sual thin em? 

Kan duh dan leh kan ngaihdan, kan tanchhan tinghet tura Bible hrilfiah mai ching hi rawngbawltute zingah pawh kan awm fo mai; a pawi hle! Kan sual vang emaw kan tum reng vang emaw ni lo hian Bible-a Pathianin thu min chah thelh duai hian thu kan sawiin kan ziak thei a ni. Entirna pakhat lek lo tarlang ila-

Philippi 4:13- Mi tichaktuah chuan engkim ka ti thei a ni- tih hi RelevantMagazine.com in a tarlan dan chuan, ‘Vawiinah emaw naktukah emaw ka thil tih turah chuan hnehna ka chan ngei theihna turin Pathianin chakna leh theihna min pe ngei ang’ tiin an hrilh fiah thin a. American boxer ro thap Evander Holyfield pawh khan he Bible châng hi a duh hle tih kan hre vek awm e. Infiamna leh inelnaah hnenhna kan chan ngei theihna tur atana infuihna, ngaihthatna leh innghahna atan kan hmang thin.   

Mahse he lai thuchah hi ngun taka kan zir chuan Tirhkoh Paula’n Lung In atangin Europe-a kohhran a din hmasak ber Philippi Kohhran tana a ziak a ni a. Paula hi thih mai hmabak, roreltu te’n thiam loh an chantir mai tur a ni a. Chuti ang nun beidawn thlak leh mahni thih hun nghaka tâng reng a ni chung pawhin Lal Isua a rin avangin a zam lo a, chakna leh huaisenna, lungawina famkim a neih zia a sawi lanna a ni.

A chunga entirna pakhat lek kan pek atang pawh khian Bible kan hrilh fiah dik leh dik loh hian a sawi tum a in ang loin innghahna atan pawh kan hmang sual thei hle tih a lang chiang hle awm e. Bible thute hi a sawi tum leh a thuchah laimu dik tak hre tur chuan ngun taka kan zir leh kan chhiar a pawimawh em em a; mahni rin dan leh duhdan mila hrilh fiah ve mai hian pawi a khawih theih tih kan hriat a ngai hle.  

Rawngbawltute mawhphurhna

Kohhrana rawngbawltu te hian kan theih tawp chhuaha kan enkawl mipuite tan Pathian thu dik leh rintlak hrilh leh zirtir hi kan bat a nih zia inhre chiang nawn fo ang u. Kan thiamna leh finna te a inchen loin dinhmun in ang lo tak taka awm kan ni a; kan enkawl kohhran te pawh finna thuah te, sum leh pai leh mihring mihrinna zawnah te pawh kan inthlau hlawm hle a. Mahse kan awmna hmun theuhah erawh chuan theihtawp kan chhuah thei a ni. 

Kan Kohhran thurin te, Nilai zan leh Sunday Sikula kan zirlai te hi ngun takin zir nawn ila, thiam loh leh hriat fiah tawk loh kan neih chuan kan Pastor leh Upa te pawh hi zawt fiah fo ang u. Kan kohhran tana kan phak tawk leh theih tawp kan chhuahna hian tun aia rah duhawm zawk leh hlawk zawk a chhuah theihna turin Pathian thu i zir ngun ang u. 

Pathian thu zir chhuak, Theologian leh Pastor te ngaisang duh lo leh hmu ro tlat, mihring thiamna leh finna hmanga Pathian thu sawi fiah tum anga kan ngaih tlatna rilru te hi a awm fo thin a, a pawi hle. Kan Pastor te, Theologian tha tak tak te hi Pathianin kohhran enkawl turte, kawng dik lo laka kan peng bo tur min chhanchhuaktu tur atan a ruat a ni tih hi hrechiang nawn ila. Vawiin thlenga khawvela Kohhran ban pawimawh te chu Pastor leh Upa te hi an ni tih hre rengin, anni hnen atang hian Pathian thu chah laimu te, kan hriat fiah loh leh kan hriat dik loh te zawtin hma sawn ze turin kan insawm a ni.

Comments

Popular posts from this blog

Lal Isua Hmangaihna

Ramhlun North Pastor Bial Zaipawl in kum 2013 a an sak Lal Isua hmangaihna tih hla, T. Laldintluanga phuah hi tun lai ah hrelo kan vang hle awm e. He hla hi Zaithiam hrang hrang te pawhin an sa a. Lal Isua hmangaihna hi kan tan a tawkin engkima engkimah a rintlak zia puanchhuahna ropui tak a ni tih kan hre awm e.     He hla phuahtu T. Laldintluanga, Ramhlun North hi tunah hian Synod Choir (2018-2020) Conductor ni mek a ni a. He hla a phuah dan chanchin hi ka va zawt a, PDF in min lo pe thlap a, a chung ah ka lawm hle.  “He hla hi kum 2013 a ka phuah a ni a, heng hunlai hian a bikin thalaite ah mahni intihlum te, ruihhlo avanga thihna te, thih thut thutna ang chi kha a tam em em a, ka phak tawkin ka vei ve hle a ni. Chung ka thalai pui sual in a tihbuai mek, mahni intihhlum duhna hial nei, nun beidawnga tap mek te pawh chu Lal Isua hmangaihna hian a nghak reng ni hian ka hria a. Emau kawnga khualzin pahnih ten an khawhar hnem tura Lal Isua an sawm khan an va hlawhchham lo

BEISEINA NUNG

I Petera 1:3-9 A chunga kan tarlan Bible châng innghahna hi Petera te hun laia Asia Minor-a Kohhran țhang chak em em mai te chungchang lehkha a thawn ațangin a ni a. Helai 1:3-9 ah hian Pathian khawngaihnain Lal Isua tiha thawhnlehna hian beiseina nung min neih tir thu leh chu Lal Isua thiha thawhlehna chu kan chhandamna-chatuan nunna kan neih theihna tur a nih thu Petera hian min hrilh a. Beiseina hi keini ringtute chauh ni lo mi zawng zawng hian kan neih hi a pawimawh em em a. Beiseina hi mi rethei te chaw an ti hial țhin a ni. Miin beiseina a neih tawh loh chuan nun hlutna hi a hre tawh țhin lo a. Mi lar, zaithiam, Celeb etc pawh nise amah ah beiseina a awm loh chuan mahni intihhlum mai hi a thlang țhin. Hmanni lawk ah Linkin Park band-a an Vocalist Chester Bennington-a pawh inawkhluma an hmuh kha! Khang te kha a larin khawvelin an hriat nen-beiseina a neih tawh loh vang a ni ngei ang- a nunna kha amahin a inlak hial ni! Chuvangin beiseina neih pawimawh zia hi kan sawi

Phurrit a bo ta Kalvariah

Rev. John M. Moore a chu Kirkintilloch, Dunbartonshire, Scotland ah September 1, kum 1925 khan a lo piangin Pathian tihmi tak chhungkua atanga lo seilianin kum 16 a upa a nihin a paingthar a.    Glasgow, Scotland ah rawngbawlna/ministry zirin chu   lai vel kohhranah chuan rawng a bawl thin a. North America lamah a pem hmain nupui Esther Marr neiin Ontario, Canada-ah Baptist Pastor leh thurihtu ropui tak a ni a, November 2, kum 2017 khan a boral a. Rev. Moore hi Pathian hla phuah thiam tak mai a ni a, hla 150 chuang zet phuahin chung zingah chuan Mizote pawhin kan hriat lar em em ‘Phurrit a bo ta Kalvariah’(Burdens Are Lifted at Calvary) tih kum 1952 a a phuah hi khawvel deng chhuak khawpa a sulhnu a ni. He hla hi Mizo tawngin Rev. Lalrinmawia chuan mawi tak maiin min lehlin sakin tun hnaiah One in Christ te chuan mawi tak maiin an sa a nih kha. He a hla phuah mawi tak mai leh ringtute tana innghahna tlak Lal Isua a nih zia heti hian Rev. Moore chuan a sawi a- “Glas