Skip to main content

Pathian a awm em?

He zawhna hi zawhna upa tak leh vawiin thlenga zawhna pawimawh ber leh mi ngaihven hlawh ber zawhna a ni tih kan hre theuh awm e. Khawela mihring kan awm tirh atangin he zawhna hi kan inzawt a, mihring kan awm chhungin kan inzawt zel dawn bawk ang. He zawhna avang hian thu leh hla a pianchhuah phah nasain lehkhabu tam tak a pian phah tawh a, mi zawng zawng ngaihven leh ngaihtuah zawhna a nih avangin kan phak tawkah theuh he zawhna hi mi dang kan zawh loh pawhin keimahni tal kan inzawt thin a ni. 

Engtik atangin nge he zawhna hi kan zawh?

Khawvel hun hmasa lam atang tawhin he zawhna hian mihring rilruah hmun laili ber a luah tlat a; Sam 53:1-ah pawh “Mi a chuan a rilruin, ‘Pathian reng a awm lo,’ a ti thin a” tih kan hmu a nih kha. Lal Isua Krista pian hma khawvelah pawh khan hnam fing hmasa Greek te pawhin an thuril (Philosophy) hmangte khan khawvel siamtu, kan chhia leh tha hriatna leh khawvela thil awm zawng zawng nihphung te hi nasa taka ngaihtuahin an lo buaipui nasa em em tawh tih kan hmu. 

Chumi hnuah Lal Isua lo pian hnuah khawvel changkannain chak taka ke a pen hnuah pawh he zawhna hi fing tak leh awmze nei takin a lo awm chho zel a. Kristian sakhua a lo pian hnuah phei kha chuan beihna a tawk nasain Chanchin Tha Johana ziak bul tanna pawh hi Greek Philosophy hmanga Pathian awmzia sawifiahna a ni tih kan hriat kha. Tirkhohte hun lai atangin Pathian a awm leh awm loh chu thupui chai hlawh tak a ni chho ta zel a.  Kohhran Pa-te leh Pathian thu thiam – Theologian hmasa Augustine, Anselm, Thomas Aquinas leh Kohhran Siamthatute  - John Calvin, Martin Luther adt te khan an hun laia mi fing pui puite kha an lo chhang tawh thin a nih kha. 

Khawvel finna zuan lai kum zabi 14-17 (Renaissance) tangin Pathian a awm leh awm loh hi fing leh zuala zawhna a lo piang a. Kum zabi 17/18-na (Enlightenment) a Science thiamnain khawvel a tuam hneh tan tirh hun lai phei chuan Pathian a awm lo tiin mi an tlangau dum dum a.  Mihringin a ngaihtuahna ril ber (Reason) hmangin huaisen takin thil a chhut a, Pathian chungchangah zawhna a zawtin Bible thuneihna thlengin a thla hniamin nasa hle tih kan hria. 

Tunlai hunah tute nge zawt thin?

Vawiin thlengin Pathian awm leh awm loh hi kan la inzawtin kan la inngaihtuah ru fo a; abikin thleirawl chhuah chhohah hian kan rilruin a zawt ru nasain kan ngaihtuah thui ngam lo fo thin. Mizoramah pawh Pathian awm leh awm loh chungchanga inhnialna hi Social Media-ah kan hmu fo a, Pathian awm ring lo pawh kan awm tih kan hre vek awm e. 

Khawvel pum huapa tunlai khawvela Pathian a awm leh a awm loh zawttu liante chu Richard Dawkins te, Sam Harris te leh mi dang tam tak an awm a. Scientist ropui Stephen Hawking te kha kan hmuh ve phakah chuan Pathian awm ring lo langsar zualte an ni ang. You Tube lamah hian an zawhna fing tak tak hmuh tur a awm a, mi tam takin an enin inhnialna tanchhanah an hmang thin a ni. 

Miin engvangin nge Pathian a awm a rin loh?

He zawhna chhanna hi tam tak a awm thei ang a; a langsar zualah chuan tuarna leh hreawmna, thihnain kan chungah thla a zar hian Pathian hi a awm loh kan ring fo a. Chubakah chuan mihring finna lo sang zelin kan mit ngeia kan hmuh theihloh Pathian chu kan rin loh phah a. Pathian leh sakhua chu mihring nun zalenna daltu leh phuartu, thil tul lo leh a tak tak ni loin kan ngaihtuahna vang mai mai a ni ti a tunlaia mi thiam pui puiin min hrilh vangte hian a ni ber ang.   

Miin fing tak leh ngaihtuahna zau tak rilru puin sakhuana leh a lehkhabua thuneihna chu mihringte zalenna daltu leh min bumtu, min phuarbettu mai an ni tiin an sawi a. Chumi laka mihringte chu zalen tur leh kan chhia leh tha hriatna hmanga khawvela awm tura min fuihin Pathian a awm lo tiin thuziak leh lehkhabu an vawrh darh a. Chu chu vawiina mi tam tak hian a dikah ngaiin kan awih a, fing ta riau leh zalen ta riau anga inngaiin sakhuana leh Pathian thu chu kan inphuar tir duh ta lo thin a ni. 

Pathian chu a awm tak tak em?

A chhanna mawlmang leh awlsam ber chu ‘Pathian a awm’ tih hi a ni mai awm e. Chutih rual erawh chuan kan sawi fiah vek seng lo a, kan sawi kim zo dawn loin kan sawi thiam lo bawk ang a, lehkhabu chhah tha tak siamna daih khawpa thu pawimawh leh sawifiah ngai a ni a.  Chuvangin tun tumah hian a tawi thei ang ber leh a fiah thei ang berin, kan mil tawk leka sawi kan tum ang. 

Thil tha ber kan ngaihtuahna hmangin: Mihring pangngai, ngaihtuahna hmang thei chuan thil tha ber (Perfect) hi a awm tih kan hriain kan ngaihtuah vek thei a. Mhiringte chu kan tha famkim thei lo tih inhre vek sia tha famkim a awm tih leh tha famkim- kan ngaihtuahna a awm tlat chu tu dang leh eng dang niloin Pathian a ni. 

Engkim hian siamtu a nei: Khawvela thil kan hmuh leh kan hriat zawng zawng hian siamtu a nei vek tih hi kan pawm a; Pathian awm ring lote leh Scientist/mifing te pawhin kan awmna khawvel leh kan hmuh theih Universe chu siamtu a awm ngei tih hi an rin dan a ni ve tho a. Thil te ber puakkeh (Big bang Theory) atanga khawvel hi a lo insiam a ni tih an rin hian  - chu thilte ber chu amaha awm theia an rin tlat laia a siamtu Pathian, amaha lo awm mai thei an ring lo tlat hi an mahni leh an mahni an intibuai a. Keini chuan chu thilte ber pawh chuan siamtu Pathian a nei tiin kan pawm a ni. 

Lal Isua kha a awm ngei a ni:  Bible-a Lal Isua chanchin hi chu lo dah tha ta law law ila; Bible pawn lama Isua chanchin ziaktute hi lo sawi lang zawk ta ila. Rom sorkara Chanchin ziaktu lian (Historian) Publius (or Gaius) Cornelius Tacitus chuan a lehkhabu ziah ropui tak mai  Annals leh Histories-ah chuan Nreo-a’n pawl pakhat Kristiante a tihduhdah thu leh chu pawl hmuchhuaktu chu Krista a nih thu a ziak a. Krista chu Pontia Pilate-a’n a tihhlum tawh thu te a ziak a ni (Rubel Shelly, Prepare to Answer, 174-175). 


AD 93 vela Chanchin ziaktu ropui Titus Flavius Josephus chuan a lehkhabu Antiquities of the Jews-ah khan Lal Isua chu mifing pakhat, nungchang tha tak leh fel tak mai, zirtirtu ropui tak mai a nih thu a ziak a. Pilate-a’n a khenbeh tak thu leh amah zuitu Kristiante pawh vawiin thleng an awm thu a ziak a. He lehkhabu hi Mizo tawngin chhiar tur a awm a bawk. 

Engkim hi Pathian thu thu a ni: Pathian tha leh dik nia kan hriat avangin khawvela hreawmna leh tuarna, harsatna leh thihna lo thleng thinte hi kan hre thiam loin Pathian rinhlelh phahna atan kan hmang thin a nih kha. Khawvela sual a lo luh hma kha chuan thihna leh hreawmna chu kan tur lo niin a lang. Mahse khawvelah hian Pathianin a anpuiin min siam a – na thei, ngaihtuah thei, hre thei, hmu thei, tui leh tui lo hre thei, ri leh rim hre thei, nuam leh nuam lo hre theia min siam miau avangin he khawvela kan awm chhung hian chu chu kan tawrha kan hriat reng tur a ni tawh miau mai. 

Pathian awm kan rinloh avangin kan tawrhna leh thihna hi a bo dawn chuang lo a; Pathian awm kan rinna leh a anpuia a siam kan nih kan pawmna leh kan rinna hian engkim hi Pathian thu a nih zia kan hmuh phah zawk a ni. Job-a tuarna chhan a hre fiah miah lo a, mahse a chhan leh vang kan hriat phak loh tam tak awm hi Pathian thuneihna leh Pathian awmzia leh ropuizia tihfiahtu leh tichiangtu a nihna kha a hmu fiah ta zawk a nih kha.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Lal Isua Hmangaihna

Ramhlun North Pastor Bial Zaipawl in kum 2013 a an sak Lal Isua hmangaihna tih hla, T. Laldintluanga phuah hi tun lai ah hrelo kan vang hle awm e. He hla hi Zaithiam hrang hrang te pawhin an sa a. Lal Isua hmangaihna hi kan tan a tawkin engkima engkimah a rintlak zia puanchhuahna ropui tak a ni tih kan hre awm e.     He hla phuahtu T. Laldintluanga, Ramhlun North hi tunah hian Synod Choir (2018-2020) Conductor ni mek a ni a. He hla a phuah dan chanchin hi ka va zawt a, PDF in min lo pe thlap a, a chung ah ka lawm hle.  “He hla hi kum 2013 a ka phuah a ni a, heng hunlai hian a bikin thalaite ah mahni intihlum te, ruihhlo avanga thihna te, thih thut thutna ang chi kha a tam em em a, ka phak tawkin ka vei ve hle a ni. Chung ka thalai pui sual in a tihbuai mek, mahni intihhlum duhna hial nei, nun beidawnga tap mek te pawh chu Lal Isua hmangaihna hian a nghak reng ni hian ka hria a. Emau kawnga khualzin pahnih ten an khawhar hnem tura Lal Isua an sawm khan an va hlawhchham lo

BEISEINA NUNG

I Petera 1:3-9 A chunga kan tarlan Bible châng innghahna hi Petera te hun laia Asia Minor-a Kohhran țhang chak em em mai te chungchang lehkha a thawn ațangin a ni a. Helai 1:3-9 ah hian Pathian khawngaihnain Lal Isua tiha thawhnlehna hian beiseina nung min neih tir thu leh chu Lal Isua thiha thawhlehna chu kan chhandamna-chatuan nunna kan neih theihna tur a nih thu Petera hian min hrilh a. Beiseina hi keini ringtute chauh ni lo mi zawng zawng hian kan neih hi a pawimawh em em a. Beiseina hi mi rethei te chaw an ti hial țhin a ni. Miin beiseina a neih tawh loh chuan nun hlutna hi a hre tawh țhin lo a. Mi lar, zaithiam, Celeb etc pawh nise amah ah beiseina a awm loh chuan mahni intihhlum mai hi a thlang țhin. Hmanni lawk ah Linkin Park band-a an Vocalist Chester Bennington-a pawh inawkhluma an hmuh kha! Khang te kha a larin khawvelin an hriat nen-beiseina a neih tawh loh vang a ni ngei ang- a nunna kha amahin a inlak hial ni! Chuvangin beiseina neih pawimawh zia hi kan sawi

Phurrit a bo ta Kalvariah

Rev. John M. Moore a chu Kirkintilloch, Dunbartonshire, Scotland ah September 1, kum 1925 khan a lo piangin Pathian tihmi tak chhungkua atanga lo seilianin kum 16 a upa a nihin a paingthar a.    Glasgow, Scotland ah rawngbawlna/ministry zirin chu   lai vel kohhranah chuan rawng a bawl thin a. North America lamah a pem hmain nupui Esther Marr neiin Ontario, Canada-ah Baptist Pastor leh thurihtu ropui tak a ni a, November 2, kum 2017 khan a boral a. Rev. Moore hi Pathian hla phuah thiam tak mai a ni a, hla 150 chuang zet phuahin chung zingah chuan Mizote pawhin kan hriat lar em em ‘Phurrit a bo ta Kalvariah’(Burdens Are Lifted at Calvary) tih kum 1952 a a phuah hi khawvel deng chhuak khawpa a sulhnu a ni. He hla hi Mizo tawngin Rev. Lalrinmawia chuan mawi tak maiin min lehlin sakin tun hnaiah One in Christ te chuan mawi tak maiin an sa a nih kha. He a hla phuah mawi tak mai leh ringtute tana innghahna tlak Lal Isua a nih zia heti hian Rev. Moore chuan a sawi a- “Glas